Atletizm (Pist ve Alan)

Atletizm (Pist ve Alan)

Pist yarışmaların, belirli bir mesafede en hızlı koşanları seçer, alan yarışları ise yarışmacıların en uzağı atma ve atlayabilme, en yükseğe sıçrayabilme yemekleri ölçer.

1Pist

Standart pist uzunluğu 400 m’dir. Bir mil yarışı dışındaki dünya rekorları metre asasına göre belirlenir. Yeni pistlerin büyük çoğunluğunda ve uluslararası yarışmalar için kullanılanların hemen hepsi de yapay zeminler vardır. Bu genellikle “tartan” denilen lastiksi bir bileşkedir ve her iklim de kullanabilir. Tam yarışlar, dönüşler koşucunun soluna gelecek şekilde saat yönünün tersinde koşulur. Yalnız 100 m ve 110 m engeli gibi kısa yarışlar dönemeç siz ve ana tribün önünde deki üst parkurlarda koşulur. Tüm yarışlar, aynı bitiş çizgisi kullanılır. Pist üzerine yarışmacıları ayırmak için 8 kulvar işaretlenmiştir. Çeşitli yarışların başlangıç yerler de çizgilerle belirlenmiştir. Bir dönemeçte başlayan yarışlarda (200 ve 400) gibi bazı atletlerin diğerlerine kıyasla önde başlayarak avantaj elde ettikleri sanılabilir. Ama dönemeçler dönülürken dıştan daha fazla koşulduğu düşünecek olursa, böyle bir avantajın bulunmadığı kolayca anlaşılır. Her kulvarda başlangıç çizgilerini kademeli olarak işaretlenmesi, finiş çizgisine her atletin aynı uzaklıkta olmasını sağlamak içindir.

2Malzeme

Kısa mesafe sürat koşuları (sprinter) için atletler çıkış takozları (starting blocks) kullanılır. Çıkış takozları başlangıç çizgisinin ardına vidalanan ya da çivilenen ve yarışmacının ayaklarının basarak ilk hız almasına yarayan genellikle metal bir alettir. Ayakların konulduğu düz kısımlar atletin fizik yapısına ya da tercihine göre çeşitli aralara ve açılara göre ayarlanabilir. Büyük ve önemli yarışmalarda, örneğin Olimpiyat Oyunları’nda çıkış takozları yanlış çıkışları otomatik olarak saptayan bir mekanizma içerir. Çık kısa bir zaman için bile olsa, bir atletin ayağının tabanca patlamada takozdan ayrılması haline, hakemlerin gözünden rahatlıkla kaçabilecek olan bir olayı otomatik mekanizma hemen saptar. Yarışlarda zamanın saptanması için de elektronik kronometreler kullanılır. Yarışın başında ve sonunda kronometreye basan kişilerin yerini, yarışmayı başlatan tabancaya otomatik olarak bağlanmış elektronik kronometreler almıştır. Ayrıca, saniyenin yüzde birini saptayabilen foto- finiş aletiyle ipi birlikte göğüsleyen atletlerin sıralanması kolayca izlenebilmektedir. Bugün 400 m’ye kadar olan koşularda, sadece bu elektronik aletlerle saptanan rekorlar geçerlidir. Uzun yada 3 adım atlamada olduğu gibi, 200 m’ ye kadar olan sürat ve engelli koşullarda, rüzgarın hızı

Özel bir alet ile ölçülür. Yarışmacı ile aynı yöndeki rüzgar, saniyede 2 m ‘den daha hızlı esiyorsa, atletlerin rüzgarla desteklenmiş oldukları gerekçesiyle kırılan rekorlar kabul edilmez. Giyim malzemesine gelince, kadın ve erkek sporcular ıslansa bile şeffaflaşmayan, temiz bluzlar ve şortlar giyerler. Atletleri belirleyen numaralar kolayca görünür bir şekilde sırta ve göğüse iğnelenir. Bazı koşucuların, özellikle Afrikalı atletlerin, yalınayak yarışabilmelerine rağmen, çoğunluk özel spor ayakkabıları, kullanılır. Çivili koşu ayakkabıları, koşucunun tercihiyle olduğu kadar, yarışmanın çeşidi de ilgili olarak farklılıklar gösterir. Çiviler en fazla 2, 5 cm uzunlukta olabilir. Atlamalarda topuk kemiğini korumak amacıyla plastik veya lastik topukluk kullanabilir, ama topuğun kalınlığı en fazla 6 mm olabilir, taban kalınlığı ise hiç bir zaman 13 mm’den fazla olamaz. Atmalarda ve uzun mesafe yarışlarından, düz lastik tabanlı ayakkabılar giyilir.

100, 200 ve 400 m koşuları, pist yarışları arasında en süratli olanının belirleyen kısa mesafeli yarışlardır. 4x100 ve 4x400 bayrak yarışları ise 4 atletlik takımların 30 cm boyundaki bir metal veya tahta çubuğun elden ele geçirerek ve sırayla koşarak yaptıkları yarışlardır.

3Kazanma

Kazanan atlet, finiş çizgisini (kolu, bacağı ya da kafası olmamak şartıyla) gövdesinin herhangi bir bölümüyle geçen atlettir. Bayrak yarışlarında kazanan takım da, son koşuyucusu gövdesini finiş çizgisinden en önde geçiren takım olur. Ayrıca bayarak değişimlerinde belirlenen alanlar içinde yapılmış olmadır. Sürat ve bayrak gibi çekişmeli yarışlarda dereceleri genellikle foto-finişle saptamak gerekir.

4Kurallar

Bütün sürat koşulların ayrı kulvarlarda koşulur. Bunun tek istinası, 4x400 m bayrak yarışının, son 3 turdur. Burada ikinci yarışmadan itibaren takımlar iç kulvara geçebilir. Bunu dışında sürat koşularında başkasının kulvarına ayak değmek dahi yasaktır. Bu yarışlar, tabanca patlamadan önce yarışmacıların tamamen hareketsiz olduklarına hakemler kanaat getirdikten sonra başlar. Bir atletin start verilmeden önce yarışa başlaması halinde, silah tekrar ateşlenerek startın yanlış yapıldığı belirtilir ve atletlerin start çizgisine dönmeleri sağlanır. İki kez yanlış start yapan atlet dışı bırakılır. Sürat yarışlarının başlatan hakem (starter),

2 komut verir: birincisi “yerlerinize!” Komutudur ve yarışmacıların start çizgisine giderek çıkış takozlarına yerleşmelerini ve el parmakları çizginin ardında kalmak koşuluyla, bir dizleri üzerinde hazır duruma geçmelerini sağlar; ikinci ise “Dikkat!” Komutudur ve dizin ve kalçanın kalkarak vücudun daha çok kolların üzerine yüklenmesi şeklindeki duruma gelmelerini belirtir. Bu bir atletin silah patlamadan az önce iki üç saniye kadar kalması beklenen rahatsız bir pozisyondur. Çıkış takozlarının iyi kullanılması çok süratli bir çıkış sağlayabilir ama bilmelerine rağmen, atletlerin çizgiye ayak uçlarının değdirmemek ve “Dikkat!” Konutunda hareketsiz kalmak şartıyla ayakta durarak çıkış yapmalarınada bir engel yoktur. 4x100 bayrak yarışında, bayrak bir turda 3 kez el değiştirir. Her kulvarda 20 m’lik Takeover veya Relay Box denen değişme bölgeleri işaretlenerek, bayrak değiştirmelerin buralarda yapılması sağlanır. Buna uymayan takımlar diskalifiye olur.

5Beceriler

100 m yarışında, en yüksek hıza ulaşmak (erkeklerde 45 km/saat ve kadınlarda 40 km/saat) 40 m'lik bir mesafenin geçilmesini gerektirir ama bu sürat gözle fark edilemeyecek bir oranda düşmeden sadece 15 20 m devam edebilir. Ancak iyi bir atlet

rahat (relaxed) durumunu en yüksek süratte de koruyup bitişe yakın omuzların, boynun, çenenin ve kolların verimsizlik yaratan bir şekilde sertleşip kasılmasını önleyebilir. Yarışın en kızışmış anında dahi rahat olabilme çok önemli bir özelliktir.

Bitiş çizgisine doğru iyi bir hamle ve uzanış ise başa baş giden bir yarışı kazanmayı sağlayabilecek kadar önemlidir. Bu hamle (dip), bitişe yaklaşık bir metre kala gövdenin bir bölümünü çizgiden daha önce geçirmek için

göğsün aşırı bir eforla ileriye uzatılmasıdır. Ama zamanlama yanlış yapılırsa, atlet o anda süratini otomatikman yitireceğinden yarışı kaybeder. Eğer çok fazla ileriye uzanırsa, bu kez de yüzükoyun yere kapaklanabilir.

Kaynak: ‘’ADAM’’ spor seyircisinin el Kitabı’ndan yazılmıştır