Tenis Nedir? Tenis Nasıl Oynanır?

Tenis Nedir? Tenis Nasıl Oynanır?

Profesyonel tenis oyuncuları yıl boyunca dünyayı dört dönen varlıklı ünlülerdir. Eğlence aracı olarak kullanılan sporların en hızlı gelişenlerinden biri olan tenisi seçmiş olmalarını meyvelerini toplamaktadırlar. Modern tenis hoşça vakit geçirmek için oynanabileceği gibi, bir meslek olarak da benimsenebilir. 1978’de, profesyonel maçların başlamasından 10 yıl sonra, turnuvalarla ortalama 100.000 dolardan fazla yıllık kazanç sağlayan 32 erkek, 9 kadın tenisçi olduğu görüldü. Bu raket ve top oyunu, içerde dışarda kadınlar ve erkekler arasında ayrı ayrı tek ve çift olarak oynanabildiği gibi, karışık olarak da oynanabilir.

1Kort

Tenis ağı 106,24 cm yüksekliğindeki iki direk arasında asılı duran, bir tel kablodan sarkar. Ağın ortası hafifçe bel verir ve tam ortasındaki yüksekliği 0.92 cm’dir. Kortun iki yanında dışta bulunan 2.74 m daha gazla genişlik kazandıran çizgiler çift maçlarında kullanılır. Kortların değişen tek yönleri yüzeyleridir. Bu değişikler iklim koşularında ya da yapım için gerekli maddelerin yörede bulunup bulunmamasında doğar.

Yüzey değişikleri oyun yöntemleri de çeşitlendirmiştir. Yavaş kortlarda yetişmiş, yer vuruşlarında uzman bir tenisçi ile hızlı kortlarda yetişmiş, servis ve volede uzman bir tenisçi arasında önemli bir farklar vardır. Ünlü açık hava şampiyonları çeşitli yüzeylerde yapılmaktadır:

Sert yüzeyler ( ABD Şampiyonları), toprak yüzeyler (Fransa şampiyonları), çim yüzeyler (Wimbledon). İlk ikisi, değişik katmanlardan oluşan, yapay kortlardır. Toprak yüzey tuğla ya da kiremit tozundan yapılabilir ve yumuşaktır. Aslında üzerlerindeki örtünün derinliğine ve yapısına göre, toprak kortlar da kendi aralarında farlılıklar gösterirler. Ama hepsi de tenisçilerin rakibin vuruşlarını karşılamak için koşmasına fırsat verecek kadar yavaştır. Taktik hareketler büyük önem kazanır. Katı yüzeylerde oynamaya alışmış oyuncular, toprak yüzeyde oynarken sürekli kayar ve zamanlamalarını ayarlamakta zorluk çekerler. Açık, sert alanlar genellikle beton yüzeylidir ve toprak ya da çim alanlara oranlar daha tutarlı bir zıplama ve daha emniyetli bir basma ortamı sağlar. Çok hızlı olmayan bu gibi yüzeyler en iyisidir. Çünkü erkekler yavaş yüzeylerde, kadınlar ise hızlı yüzeylerde daha güzel maçlar çıkarırlar. Çim gittikçe daha az kullanılır hale gelmiştir. Kaygan ve hızlı olduğu için bu tür yüzeyler üstün bir oyun gücü, çabukluk ve beceri gerektirir, ayrıca kort çok iyi durumda değilse tenis bir şans oyunu haline gelir. Ayrıca çim kortları bakımı güç ve masrafıdır. Kapalı salonlarda ve son zamanlarda açık alanlarda zemin için yapay maddelerde kullanılmaktadır. Bu tür yüzeyler kalın bir halı gibidir ve yapımında kullanılan malzemeye ya da serildikleri alt zemine göre farklılık gösterirler. Yapay kortlar son zamanlardaki anlayışa uygun olarak, aşı hızı kesecek nitelikte yapılmaktadır. Aşı hızlı kortlar, tenisin güzelliğini bozmakta, incelikleri azaltmaktadır.

2Malzeme

Raket herhangi bir maddeden olabileceği gibi herhangi bir boyut, biçim ve ağırlıkta da olabilir. Ancak, turnuvalarda en ağır raket 400-410 gr gelmelidir. Oyuncular genellikle 370-400 gr arası raketlerle oynarlar. Raket yapımımda eskiden yalnız tahta kullanırdı. Yarım yüzyıllık bir deneme uğraştan sonra ise, metal raketler de iyi sonuç vermeye başlamıştır. Son zamanlarda karışımlı maddelerde de raketler yapılmaktadır. Örneğin grafik raketler çok dayanıklı olmaktadır. Fazla güçlü olmayan oyuncular ise sert raketlerden çok, esnek olanları tercih ederler. Tellerin gerginlik derecesi de gene oyuncuları isteyene göre değişir. Hızlı ve sert vurmak isteyenler, çok gergin telli raketleri, daha yavaş bir oyunda başarılı olanlarsa topun rakette yumuşamasını sağlayan daha az gergin telli raketleri kullanırlar. Doğal bağırsak, en yüksek nitelikli ama aynı zamanda en pahalı ve az dayanıklı olan malzemedir. Bunun yerine naylon ya da naylon ile bağırsak karışımı “hybrid” tel kullanılarak hem nitelik, hem de dayanıklılık elde edilir. Topların çevresi 6.35-6.66 cm’dir ve ağırlıkları 56.7-58.5 gr arasında değişir. Topun içindeki hava basıncı, kortlara göre ayarlanır. Basınç yüksek olursa top daha hızlı olur ki, bunlar yavaş kortların toplarıdır. Toplar genellikler buzdolabında saklanır. Serinlik sıçrama tutarlıklarının bozulmamasını sağlar. Giyeme gelince, ne fazla dar, ne fazla bol, rahat harekete olanak verecek biçimde ve ter emici malzemeden olmalıdır. Çoraplar ve ayakkabılar yumuşak maddelerden yapılmakta ve gerekli yerleri yastıklarla beslenmektedir.

3Kazanma

Genelde kabul gören bir sanıya göre, tenisin sayı yöntemi yüzlerce yıl önceden kalmıştır ve saatin bölümlerine göredir:

Yani 15.30.45(zamanla 40’a dönüşmüş) ve 1 saat ( ya da oyun) gibi rakamlar, daha mantıklı olan 1, 2, 3, 4 gibi rakamlara tercih edilmiştir. “Love” kelimesinin kullanımı, O şeklini gösteren yumurta anlamına Fransızca “ l’ oeuf” kelimesinden türemiş olabilir. Gene herhalde Fransızca “ a deux” kelimesinden türeyen “ kelimesinden türeyen “deuce” da, oyuncunun kazanmak için iki sayı alması gerektiğini belirtir. Deuce almış, yani sayılar eşitlenmiştir, 40-40, ya da 50-50, gibi.

Bir oyun (game) kazanmak için 4 sayı almak gerekir, ama sayılar 3-3 (40-40) eşit olursa oyun 2 sayı uzar. Deuce tekrar tekrar olabilir. 6 oyun (game) olan oyuncu ise seti kazanır. Oyunlar 5-5 olursa set 7’de biter, 6-6 olursa 8’de. Böylece gider. İki set kazanan oyuncu (erkek maçlarında çoğu zaman 3 set) maçı olur.

Son yıllarda alınan oyunlar 6-6 eşitliği olunca, “Tie-break” yöntemi uygulanmaktadır. Servis atmak durumunda olan oyuncu, ilk sayı için servis atar, ondan sonra iki oyuncu da sırayla ikişer servis atışı yaparlar. 7 sayıya ilk ulaşan seti kazanır. Sayılar 6-6 olursa iki sayılık uzatma yapılır ve iki sayı öne geçen olana kadar oyun sürdürülür. Bu uzatmada, 15-30-40 yöntemi yerine doğrudan sayı sayılır.

Tenisteki sayı yönteminin ilginç bir yanı sayıların öneminin farklılık göstermesidir. Örneğin 30-40 iken bir sayı kazanmak oyunu bitireceğinden, bu sayı 15-15 iken kazanılan bir sayıdan daha önemlidir. Aynı şekilde 4-5 yenikken bir oyun kazanmaktan daha anlamlıdır.

Oyuncular sırayla servis kullanırlar ve özellikle erkekler arasındaki maçlarda hele hızlı bir kortta, servisle oyun kazanıldığı bile olur.

Günümüzde metal raketler çok kullanılıyor, ama geleneksel tahta raketlerin yerini alabilmiş değildir.

4Kurallar

Her oyun, topu oyuna sokan bir servisle başlar. Servisi atan oyuncu, dip çizgide, orta çizginin sağında durarak, topu karşıdaki çapraz servis alanına düşecek gibi yönlendirir. Servisçi bir eliyle topu havaya atıp öbür elindeki raketle vurur. Vuruş yapılırken koşmak ya da yürümek yasaktır.

Ama havaya sıçrayabilir. Servisçi orta ya da dip çizgiye basmamalıdır. Basarsa faul yapmış olur.

Tenisçi servis alanına topu atmak için iki hakka sahiptir. İlkinde başarırsa, oyun devam eder. İki faul olursa, bir servis daha atar. İkincisi de faullü olursa, rakibine bir sayı yazılır. Bu arada servisi atan oyuncu, servis attığı köşeyi değiştirir. Servis atılan köşe oyun boyunca sürekli değiştirilir. Onunla birlikte karşılayan da yer değiştirir. Her oyun bitince servis atma hakkı rakibe geçer. Her tekli oyundan (game) sonra, oyuncular alan değiştirirler -yani 1., 3., 5.den sonra. Çiftlerde her oyundan sonra servis değişmekle kalmaz aynı zamanda oyuncular arasında da 4 oyunda bir servis değişir. Ancak, masa tenisinin tersine, burada oyuncular sırayla top karşılamak durumunda değildirler.

Servis yerde sekmeden karşılanamayan tek atıştır. Topu fileye ya da avuta atan ya da yerde birden fazla sekmesine izin veren oyuncu, sayı kaybeder

Bir de topa fileyi geçmeden vurulmamasını, oyuncuların fileye dokunmamasını, bir oyuncunun arka arkaya topa iki kere vurmamasını bildiren kurallar vardır ki bunlar yüksek düzeyde maçlarda zaten görülmeyen hareketlerdir. Çizgiye değen top dahil sayılır. Bu tip kararlarda doğruyu bulmak çok zordur ve her düzeydeki tenis maçlarında dahil ve hariç konusu sürekli tartışmalara yol açar, çünkü çizgiye ucundan değmiş kabul edilen bir top ile değmemiş kabul edilen bir top arasında her şeyi bir anda değiştirecek kadar büyük bir fark vardır. Elektronik aletler denenmiş ama pahali araştırmalardan şimdilik iyi sonuç alınamamıştır. Maçlarda eğer çizgi hakemleri bulunmuyorsa, tüm sorumluluk başhakemindir.

Usta dip çizgi oyuncuları tarafından kullanılan çift el backhand vuruş etkili olabilir.

5Beceriler

Profesyoneller izlenerek oyun üzerine birçok şey öğrenilebilir:

Yer tutma, ayak hareketleri, vuruş hazırlıkları, duruşlar, bileklerin kullanılışı, raket açıları vb. Bir oyuncunun vuruşları, topa verdiği hız ve falsolar nedenli çeşitli olursa, maç kazanma şansı o denli artar. Ancak bu çeşitliliği zekice ve gerektiğinde kullanabilmek, iyi uygulayabilmek gerekir. Başlıca vuruşlar servis ve yer vuruşlarıdır, Serviste topu elden iyi çıkarmak, hep aynı tutarlılıkla havaya atmak çok önemlidir. Oyuncu düz bir servis de atsa, falsolu servisler de atsa önce topu havaya kontrollü atabilmesi gerekir. Düz serviste amaç topu sert ve derin göndermek, falsolu servislerde ise yere vurduğu anda beklenmedik bir sıçrama yapmasını sağlamaktır.

Yer vuruşları (böyle denmesinin nedeni, bunların top yere değdikten sonra yapılan vuruşlar olmasındandır) ister çizgi boyunca, ister çaprazlama yapılsın tam yerine gitmelidir. Dikme (lob) ve ağ dibine kesme (drop shot) vuruşlar da yer vuruşu çeşitleridir. Dikmeler öne çıkmış bir oyuncunun arkasına yapılan aşırtmalar, drop shot’lar ise arkada kalan bir oyuncunun yetişememesi için file dibine indirili veren kesik toplardır. Top tam yere değdiği anda yapılan yarı vole vuruşlar büyük bir dikkat ister. Topa havadayken, yere değmeden önce yapılan vuruşlara vole denir. Smaç ise servis atar gibi yukardan aşağı doğru  vurulur.

Falsolu vuruşlar da çok çeşitlidir;

Raket başı yere dik tutularak yapılan üstten vuruşlar, topu alttan ya da yandan keser gibi ya da raketi topun üzerine kapatır gibi yapılan vuruşlar.

Bütün bunlar iyi bir kol hareketini ve bilek kontrolünü ve raket başının çok iyi kullanılması gerektirir.

6Taktikler

Oyuncular servis ve vole uzmanları, dip çizgi oyuncuları ya da komple oyuncular olarak kategorilere ayrılabilir.

Servis ve vole hızla yüzeylerde en etkin silahlardır. Hızlı ve sert bir servisin ardından fileye çıkarak, sayıya dönüşecek bir vole vurmak için beklenir.

Dip çizgi oyuncuları, yavaş yüzeylerde daha rahattırlar. Yerini bulan, uzun ve sert vuruşlarla sürüp giden bir mücadeleye girişerek rakibi çökertebilirler. Yavaş kortta hemen sayı kazanmak zor olduğundan başlıca silahları rakibin hata yapmasını beklerken sabırlı olmaktır. Bir yandan da aralıksız sağa sola koşmak ve kesik vuruşlara karşı, hemen fileye girmeye hazır olmak gerekir.

Komple oyuncular ise, bu ikisini birleştirebilen, herhangi bir zemine hemen uyum sağlayan ve karşısındakinin zayıflıklarını görüp ona göre oynayabilen oyunculardır.

En önemli taktik, sayıya giden bir vuruş yapabilmek için kortta boş alan yaratmaya çalışmaktır. Ayrıca, her an fileye yaklaşmak ya da geri durmak için çok çabuk karar verebilmek gerekir. Bir oyuncu asla dip çizgi ile servis çizgisi arasında yakalanmamalıdır. Ya fileye çıkmalı, ya da eğer geri alanda kalacaksa, taktik olarak her vuruştan sonra dip çizginin ortasına çekilmelidir.

Karşılıklı vuruşlarla oyun sürdürülürken, oyuncunun topu mümkün olduğunca alçaktan, sert ve derinlemesine vurması gerekir. Bu rakibi baskı altına alır. Vuruşlarda yapılacak taktik değişikliklerle, yani topa daha hızlı ya da daha yavaş, daha erken ya da geç vurarak boşluk yaratmaya çalışılır, rakibin zayıf yanına dikmeler atılır.

Tenis taktikleri çiftlerde çok daha açık izlenebilir. İki kişiyi birden kandırmak gerektiğinden sayı alan bir vuruş yapmak için kortta boşluk yaratmak çok daha güçtür. İyi çiftler, kortu bütünüyle kullanırlar ve kaplarlar. Hücumdan savunmaya sürekli pozisyon değiştirirler. Çift maçları ancak fileye çıkarak yapılan hareketlerle kazanıldığından, rakibi topu havalandırmaya zorlayıp filede bir vole ya da smaç vurmak başlıca taktiktir. Çiftlerde inceliklere, aldatıcı hareketlere başvurmadan maç kazanılamaz.

7Terimler

Ace: Rakibin dokunamadığı servis. Doğrudan sayı.

Approach shot (Yaklaşma Vuruşu): Derinlemesine bir vuruş (topu alçaktan göndermek için, genellikle, alttan falsoyla vurulur). Amaç fileye yaklaşmaktır.

Break point (Oyun Sayısı): Servisi karşılayan oyuncunun, oyunu (game) kazanmak için oynadığı son sayı.

Chalk raise (Toz Kaldırma): Topun çarpmasıyla çizgiden toz kalkması.

Chip: Alttan falsoyla yapılan bir vuruş, genellikle yumuşak ve çok keskin açılıdır.

Choke: Sinir ve gerilim yüzünden başarısız bir vuruş.

Ding: Yanlara doğru kısa ve hafif bir vuruş.

Drop shot: Filenin ötesine düşmesiyle ölmesi istenen alttan falsolu kesik vuruş.

Forecourt (On Alan): File ile servis çizgisi arasındaki alan.

Grand Slam: Aynı yılda Wimbledon, Avustralya, Amerika ve Fransa şampiyonluklarını kazanma.

Let: Fileye değip servis alanına düşen servis ya da yeniden oynanması gereken herhangi bir sayı.

Lob (Dikme): Rakibi aşarak dip çizgiye yakın düşen dikme atış.

Match Point (Maç Sayısı): Bir oyuncunun, maçı kazanmak için alması gereken son sayı.

Passing shot: Vole vurmak için öne çıkan oyuncunun yanından geçen vuruş.

Percentage tennis (Garanti Oyun): Hiç tehlikeye atılmadan emin vuruşlarla oynamak.

Placement (Plase): Rakibin ulaşamayacağı yerlere top atma.

Poach: Çiftlerde, arkadaşına gelen topa müdahale etmek.

Rally (Oyun): Topun karşılıklı gidip gelmesi.

Receiver (Servis Karşılayıcı): Servis karşılayan oyuncu.

Retriever (Toplayıcı): Hücumdan çok, top karşılamada, savunmada başarılı olan oyuncu.

Seeding: Turnuvalarda eşleşmeyi, favori oyuncuları sonlara doğru karşı karşıya getirecek şekilde ayarlamak.

Servise winner (Servis Sayısı): Karşılayanın dokunabildiği ama karşıya gönderemediği servisten alınan sayı..

Set point (Set Sayısı): Oyunculardan birine seti kazandıracak olan sayı için oynanan oyun.

Scrambling: Sayı kazanabilecek gibi gözüken vuruşları karşılamak.

Tennis elbow (Tenis Dirseği): Raket tutan kolun dirseğinde zorlanmalardan oluşan ağrılara verilen ad.

Weight of shot (Vuruş Ağırlığı): Kas gücünden çok vuruş tekniğiyle sağlanan hız ve güç yüzünden topun rakibin raketine yüklediği beklenmedik ağırlık.

Kaynak: ‘’ADAM’’ spor seyircisinin el Kitabı’ndan yazılmıştır.