Anadolu’da ilk hangi sporlar, ne zaman yapıldı? 

Anadolu’da spor yapan, yaptırtan devletlerden bir başkası da Selçuklu İmparatorluğu’dur.

Anadolu’da ilk hangi sporlar, ne zaman yapıldı? 
Abdullah Korkmaz
Abdullah Korkmaz
13 Ocak 2020 Pazartesi 07:57

Anadolu’da ilk hangi sporlar, ne zaman yapıldı? 

Anadolu’da değişik dönemlerde kurulan devletlerin tamamı, askeri otorite yapıları, birinci öncelikle savaşa yönelik günlük örgütlemeleri ve salt savaşçı becerilere dayalı spor yapılarıyla, tipik birer [Doğu] devletidir. Uzak Doğu’dan Mezopotamya’ya, oradan da Anadolu’ya uzanan kuşakta yapışmış arkeolojik kazılara baktığımızda, güreş kılıç, okçuluk, atçılık, at sırtında top ve sopayla oynanan çöğen (Polo) cirit, mızrak, at sırtında oğlak kapılan gökbörü, at sırtında ip üstünden sopa sıçratan cop, seyirtme (kralı karşılama koşusu), avcılık, pujila (boks), süngü, silahlı-donanımlı yüzme, matrak ( kılıç dansı), tomak (saplı araçla sırtına vurma) taç atma, tuluk (boks), ağırlık kaldırma ve silah-donanımlı kayak gibi [temel savaş eğitimi] veren sporlar dışında [spor] yapılmadığını görürüz. 

Ancak, hemen belirtelim, dünya spor tarihinde Anadolu uygarlıklarının, özellikle de Hitit’lerin ilginç ve özel bir yeri vardır. Bir kere, İ.Ö. 2800 dolaylarında Suriye’nin kuzeyinde keşfedildiği bilinen Demir madenini İ.Ö 1700’lerde eritip döken, tarımda (karabasan ve balta) ve savaşta (kılıç) kullanılabilir duruma ilk getiren Hitit’lerdir. Tunç teknolojisinin [spor yapmak] için yetersiz miktarda boş zaman ürettiği hatırlanacak olursa, ancak Demir Çağıyla hızlı yapışması başlayan [barışçı spor]’un maddi-teknik temellerinin Hitit’lerce atıldığı söylenebilir. 
İkinci olarak, İ.Ö. 1280 yılında, Mısır kralı Ramses’le Hitit kralı lll. Hattuşil insanlık tarihinin [ilk yazılı silah bırakışması ve Barış anlaşması] olan Kadeş Antlaşmasına imza komuşalardı. Sürekli savunma ve saldırı hazırlığı içinde olan, bu yüzden de sporu savaşçı becerileri geliştirmek için kullanmak zorunda kalan devletlerin, tarihlerinde ilk kez, sporu, barışçı bir ortamda, [eğlenme-oyalanma] amacıyla yapabilmelerine fırsat vermiştir bu ... 

Üçüncü nokta, [Türk Spor Tarihi] adlı çakışmasında Doğan Yıldız’ın da belirttiği gibi, Hitit’lerin, [Tanrıları  için yaptıkları ibadet törenlerin spor gösterilerine de her zaman yer vermeleridir]. Bu da, beş yüzyıl sonra, Kral Iphitos’un dört Pan-Helenik törenden biri olarak başlatancağı Antik Olimpiyat Oyunları’nın öncelidir. 

Son olarak, Hitit’lerin, yarış, binek, av, araba ve savaşta kullandıkları atlarına, kullanılacakları yer ve biçime bağlı olarak, değişik idmanlar verdiklerini görüyoruz. Hitit’lerin atları için bu kadar ayrıntıya girdikleri düşünülecek olursa, yazıtlarda alması bile, [savaş eğitimi] ile [sporcu idmanı] arasında da bazı ayrımlara yönelindiği düşünülebilir. 

Ama, bu dört ilginç özelliği bir yana, at ve araba yarışları, güreş ve kılıç oyunları, ok ve mızrakla yapılan av eğelencelerine dayalı spor yapılarıyla, yeni de [Doğulu] sayılmak gerekiyor Hitit’ler... 

Anadolu’da spor yapan, yaptırtan devletlerden bir başkası da Selçuklu İmparatorluğu’dur. Tıpkı öteki [Doğulu] toplumlar gibi, Selçuklular da, bir yandan at binmeye, beri yandan silahların her türlüsünü iyi kullanmaya büyük önem verirlerdi. Bu açıdan bakıldığında, savaş eğitiminin [sporlaşma] yönünde Hititler’de görülen kıpırdanmadan Selçuklular’ın döndüklerini, savaşçı becerilerin tekrar kesin öncelik kazandığını, bu spor anlayışının da Osmanlı İmparatorluğu’na aynen yansıdığını söyleyebiliriz. Anadolu toplumlarının bu spor yapısı on dokuzuncu yüzyılın ortalarına sürecektir.

Kaynak: Türkiye spor tarihi PROF.DR. Kurthan Fişek’in kitabından özetleyerek yazılmıştır.


İlgili Galeriler
Yorum Ekle
İsim
Yorumunuz onaylanmak üzere yöneticiye iletilmiştir.×
Dikkat! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.