Atıcılık Sporu Nedir, Nasıl Oynanır, Teknik ve Kullar Nelerdir?

Atıcılık Sporu Nedir, Nasıl Oynanır, Teknik ve Kullar Nelerdir?

Atıcılık, iyi bir fizik yapı ve güç istese de, hiç kuşkusuz teknik gereksinimleri en yüksek olan spor dalıdır. Her yarışmacı, dayanıklılık, isabetlilik, silah kullanma yeteneği gibi niteliklerin yanında, üst düzeyde yarışan atıcıların mutlaka sahip olması gereken ve "killerinstinct’’ denen içgüdüye sahip almalıdır. Modern atıcılık, diğer bazı spor dalları gibi, adeta şiddet öğesinden arınmış bir sanattır.

Yarışmalarda kullanılan silahlar geleneksel düello aracı tabancadan, yine geleneksel avlanma aracı olan çifteye kadar çeşitli biçimlerde gelişmiştir. Her biri belli amaçlar için ve özel niteliklerde yapılmıştır ve her silah türünü sınayan ayrı bir yarışma tipi vardır.

Bir kol boyunca uzanan tüfeği tutarak, yarı futbol sahası uzaklıktaki “Öküz Gözü “nü vurmanın, hele hedefin göbeği bir madeni para kadarken, ne denli büyük bir ustalığı, sağlam sinir yapısını ve zor rastlanan cinsten bir adale kontrolünü gerektirdiğini herkes kolay kolay anlayamaz.

En ufak bir dikkat kayması, bir yorgunluk veya sinirlilik, yarışmacının hedefi tamamen şaşırmasına yol açabilir.

Bir hava tabancısı hedefi.

1Hedef

Av tüfeğinin kullanıldığı yarışmalar hariç, bütün yarışmalarda, ortasında "Bull's Eye (Öküzün Gözü) denen bir göbek ve bunun etrafında birtakım gittikçe büyüyen dairelerin olduğu hedefler kullanılır. Her daire değişik puanlara sahiptir. Öküz Gözcü’nü vurmak en fazla puanı, en dışarıdaki daireyi vurmaksa en düşük puanı getirir. Bazı yarışmalarda bir saniyeliğine açığa çıkan veya su kaç renkli hareket eden hedefler de kullanılabilir.

Atış pozisyonları: 1 ve 2 yatarak atış; 3 çapraz ayak oturarak atış; 4 açık ayak oturarak atış ; 5 ve 6 yüksek ve alçak diz çökerek atış; 7 Uluslararası ayakta atış.

2Malzeme

Silah dışında, yarışmacıların kullandığı malzemeler epeyce farklılık gösterebilir. Yarışmacılar çoğu zaman kendilerini ışıktan koruyan siperlikli şapkalar giyerler, güneşse gözlüğü yan gözü kapamak için göz siperliği takarlar. Tüfekli atışlarda ceketin dirseklerinde, kalınlığı ve duruş pozisyonu kurallarca belirlenmiş yastıklar kullanılabilir. Ayrıca atışı yapan yarışmacının hedefe bakıp atışını kontrol edebilmesi için dürbün kullanılması da serbesttir.

3Kazanma

En basit söylenişle, kazanmanın en kısa yolu kullanılan silahın ve hedefin türü ne olursa olsun, atış edildiğinde, Öküz Gözü’ nü vurmaktır. Ama her tür yarışmanın kendi yarışma kuralları ve puanlama sistemi vardır.

Ayakta atış etmek üzere olan bir atıcı. Tüfeği dengelerden askılık kullanması yasaktır, ancak kalın bir eldiven giyerek tüfeği tutmasına izin veriliyor.

4Kurallar

Atışta, kuralların çoğu yarışmacıların ve seyircilerin güvenliği ile ilgilidir (örneğin sadece belirli bir noktaya ve doğrultuya ateş edilmesi gibi). Diğer bazı kurallar ise, atış sayısını, her atış veya bir dizi atış için gerekli süreyi, atış puanlarının değerlendirilmesini düzenler. Genellikle hedefin üzerindeki herhangi bir delik, Öküzün Gözü’ nü çevreleyen çizgilerden birinin tam üzerindeyse yüksek olan puan verilir. Bu gibi değerlendirmeler için çeşitli ölçü aletleri kullanılır.

Rapid Fire Pistol (Sürat Atışı)

Yalnızca standart 0,22 kalibrelik düşük hizlı kurşun atan tabanca kullanılabilir. Uluslararası yarışmalarda kullanılan hedef, 10 bölmeye ayrılmıştır ve 500 mm çapı vardır. Bu hedeflerden beşi 0.75 m aralıklarla atışın yapılacağı noktadan 25 m uzaklığa yerleştirilir. Hedeflerin hepsi yana dönüktür ve hepsi birden sadece bir kaç saniye için ön yüzleri yarışmacıya bakacak şekilde döndürülürler.

Yarışma 60 atıştan oluşur ve her biri 30 atışlık iki bölüme ayrılır. Ve gene her bölüm kendi içinde her biri 5 atışlık 6 seriye ayrılır. Hedeflere atış için serilerden ikisinde 8, ikisinde 6 ve ikisinde de 4 saniye zaman bırakılır. Yarışma yaklaşık 2,5 saat sürer.

Özetlemek gerekirse, 5 atışlık her seride atıcı belli bir süre (birkaç saniye) yüzü dönük olarak duracak olan bu hedefleri vurmak zorunluğundadır. Bu kısa zaman süresinde hedefler tekrar yan dönmeden her birine birer kere atış yapılmalıdır. Yarışmadaki 60 atışın puanı toplanır ve en yüksek puana sahip olan yarışmacı müsabakayı kazanır.

Free Pistol (Serbest Atış)

"Rapid Fire Pistol"a benzer ama hedeflerin dönmesi gibi bir durum olmadığından tüm yarışmayı 2,5 saatte tamamlamanın dışında herhangi bir zaman sınırı yoktur. Yeni 60 atıştan oluşur, ancak farklı olarak atışlar hedeften 50 m mesafeden yapılır. Yarışma, her biri 10 atıştan oluşan 6 seri den meydana gelir. Ağırlık, namlu uzunluğu veya tetiğe değin sınırlamalar olmaksızın, 0.22 kalibrelik bir silah kullanılır. Silahın kabzası ele uygun yapılmış olabilir, fakat bileği destekleyecek bir tarzda yapılmış olamaz. Görüşe yardımcı olacak herhangi bir şeye de izin verilmez. Standart 10 bölmeli hedef kullanılır.

Bilinen geleneksel yabani domuz avının günümüze uyarlanmış şeklidir. Kullanılan alet, standart 0,22 kalibrelik, 5 kg'dan hafif, tetiğinin çalışması için üzerine en az 0,5 kg'lık bir kuvvetle basılması gereken bir tüfektir. Görüş mekanizması, dürbün dahil, serbesttir.

Skeet atışı.

"Running Game Target" yarışması, 10 m genişliğinde bir açıklıkta, değişmeyen bir hızla hareket eden hedeflere ve 50 m uzaklıktan ateş edilerek yapılır. Hedef, yaban domuzu şeklindedir. Üzerinde 60 mm çapında, ortasında bir Öküz Gözü ve onun etrafında 1'den 10'a kadar işaretli daireler olan bir şekil çizilir.

Yarışmacı ateşe hazır olduğunda, hedef açıklık boyunca harekete geçer. İki türlü hız kullanılır. Birincide -yavaş yarışmada hedef, açıklıktan 5 saniyede geçer. İkincide -hızı yarışmada- geçiş sadece 2,5 saniye sürer. Yarışmada 3 tane 10 atışlık yavaş seri ve 3 tane 10 atışlık hızlı seriyi kapsayan toplam 60 atış yapılır. Her atış hedefin vurulan kısmına göre puanlandırır ve en yüksek puan toplamını elde eden yarışmacı kazanır.

Small Bore Rifle, 3 position (pozisyon atışı)

"Small Bore Rifle" standart 0.22 kalibrelik bir tüfektir ve serbest silah sınıfına girer. Yarışmacı 3 değişik pozisyonda ateş etmek durumundadır:

Ayakta, diz çökerek ve yerde. Ayakta atış durumunda tüfeği desteklemek için alet kullanılabilir veya bir kol askısı ile fazladan bir denge kazanma yoluna gidilebilir.

Standart bir uluslararası hedef, atış pozisyonundan 50 m uzaktadır ve yarışma toplam 120 atış olmak üzere her pozisyon için 10 atışlık 4 seriden oluşur.

Small Bore Rifle-English Match (İngiliz usulü yarışma)

0.22 kalibrelik, standart bir tüfek

(Small Bore Rifle) kullanılarak yine standart 10 bölmeli hedefe yapılan 60 atışı içerir. Atışlar 50 m mesafeden, yüzükoyun yatarak yapılır. 60 atış, 10 atışlık 6 seri halindedir. Her hedefe bir seride sadece bir atış yapılır ve her atış değerlendirilerek toplam puanı en büyük olan atıcı yarışmayı kazanır.

Clay Pigeon Shooting (Güvercin avı) 18. yüzyılda atıcılık sporunda canlı güvercinler kullanılmaktayken zamanla kutulardan ve tuzaklardan salınan bu kuşların yerini, büyük kül tablalarına benzeyen kilden hedefler almıştır. Bu kil hedefler mekanik yaylar aracılığıyla hızla havaya fırlatılırlar. Ancak terim olarak, hâlâ, hedef için "kuş", başarılı bir atış için "öldürmek", başarısız bir atış için ise kaçırma" sözcükleri kullanılır.

Günümüzde yapılan bu yarışmanın amacı, değişik yükseklikler ve açılarla havaya fırlatılan kil güvercinlerle atıcının denenmesidir. Down the line atışta, kil hedefler nişancının 15 m önünde traphouse denen yuvalardan fırlatılır. Kil hedef 5 ayrı istasyondan (atış yerinden) birinde durup ateş etmek durumunda olan atıcının uzağına doğru havalanır.

Uluslararası yarışmalarda, Olimpiyatlarda, down the line'in yerini, daha karmaşık olan Olympic Trap veya Olympic Trench alır. Bu yarışlarda yuvaların üçerlik 5 grup halinde toprağa gömülü olmaları nedeniyle "Trap" yani "tuzak" ismi kullanılır.

Bir anda 6 yarışmacı birden yarışır. Biri dinlenirken diğerleri atış yaparlar. Her istasyonda bir atıcı durur. Her biri sırayla "Çek!" diye bağırarak ya da sadece bir hürlük çıkararak, mikrofon yardımıyla hedefin harekete geçmesini sağlar. Hedefler istasyonların önündeki üç yuvadan herhangi birinden fırlatılabilir. Her atıştan sonra yarışmacılar, bir pozisyon sağa kayarlar.

On iki yivli tüfekle kurşun mermi kullanılır. Kilden yapılma hedefler, tabak şeklinde, 11 cm çapında ve 2,5 cm kalınlığındadır. Her hedefe iki atış yapılabilir ve vuruş puanı kaydedilebilmesi için, hedefin havada parçalanması gerekir. Yarışmacılar kil hedefin parçalanmasını temin etmek için genellikle iki mermiyi birden kullanırlar. Bir seri her istasyondan 5 atış olmak üzere 25 hedefin fırlatılmasından oluşur.

Uluslararası yarışmalar, 8 seri olarak yapılır yani toplam 200 atıştır. Genellikle de 75, 75, 50 atış şeklinde ayrılmak üzere 3 günde biter.

Skeet Shooting

"Skeet Shooting" A.B.D'de ortaya çıkmıştır, ama "Skeet" kelimesi İskandinav dillerinden gelir ve anlamı "atmak" tır. Aslında bu yarışma "Clay Pigeon"ın biraz karmaşığıdır. Yarışmacılar geniş bir saat yüzeyi gibi olan alanda 12 değişik noktadan atış yaparlar. Son yıllarda bu büyük saatin sadece aşağı tarafını kullanmak konusunda birleşildi. Kil güvercinler, yukarı yuvadan (sol taraf ve saate göre 9'un olduğu yer) ve aşağı yuvadan (sağ taraf ve saate göre 3'ün olduğu yer) fırlatılır. Atıcılar saatin aksi yönünde hareket ederek yer değiştirirler. Böylece çeşitli istasyonlarda atıcıların yeteneği denenmiş olur.

Yarışmacılar altışarlık gruplar halinde alanın solundaki birinci istasyondan atışa başlarlar. Her atıcı sırayla, sol yuvadan fırlatılan tek bir hedefi vurmaya çalışır. Bunu iki hedefin beraber atılması izler. Grup tamamlanınca, istasyon değişir ve bu yarışmanın sonuna kadar böylece devam eder. 2. ve 3. istasyonlarda, önce bir yukardan, bir aşağıdan hedef atılır, sonra iki hedef beraber fırlatılır. 4. istasyonda tek tek bir yukardan, bir aşağıdan hedef fırlatılır. 5. ve 6.istasyonlarda ise yine bir yukardan, bir aşağıdan ve sonra beraber hedefler fırlatılır. 7. istasyonda beraber fırlatılan hedeflere atış yapılır ve 8. istasyonda 25 atışı tamamlamak üzere son olarak bir yukardan, bir de aşağıdan fırlatılan hedeflere atış yapılır.

Uluslararası kurallara göre hedef ortaya çıkıncaya kadar, tüfeğin kabzasının bele değecek şekilde aşağıda tutulması gerekir.

Yarışma, toplamı 200 etmek üzere her biri 25 atıştan oluşan 8 seriden meydana gelir ve 75, 75, 50 atış şeklinde ayrılmak üzere 3 günde biter.

5/6Beceriler-Taktikler

Atıcılık, fazlaca kontrol ve tekniğe dayalı bir dal olduğundan, yarışmalar, taktiklerin pek bir yeri yoktur.

Yarışma boyunca elektronik sayı tabelası kullanılır, ama hedefe bakarak da yarışmacının durumunu saptamak oldukça kolaydır. İyi bir atışın izlenmesi, söz konusu atış tüfek atışı ise, hedefin parçalanmasından belli olur. Diğer atışlarda ise hedefin üzerindeki kurşun deliklerinden durumu izlemek mümkündür. Ayrıca hakemler de, bir seri atış sonundaki durumu, işaret sopaları kullanmak suretiyle saptarlar. Hedefin hareket halindeki yaban domuzu şeklinde olduğu durumlarda, saat şeklindeki bir tabela üzerinde bir rakam gösterilerek atışın neticesi ilan edilir (örneğin saat 3 gösteriyorsa üçüncü, 6 gösteriyorsa altıncı daireden isabet var demektir).

Genellikle iyi bir yarışmacının eli hiç sallanmaz ve bütün atışları birbirine yakın gider.

7Terimler

Birds (Kuş): "Clay pigeon" atışındaki kil hedef.

Bull (Öküz):Bull's eye, hedefin tam ortası.

Clay (Kil): "Hedef" ya da "kuş" için kısaltma terim.

Double rise (Çift yükseliş): Havaya aynı anda iki hedefin atılması.

Offs (Iska): Ne kadar iskân var? Öküzün gözünü vuramayarak kaç puan kaybettin?

Possible (Olası): Hep öküzgözünü vurarak elde edilebilecek en yüksek puan.

Puller, pusher (Çekici, itici): Hedefleri harekete geçiren kişi, eskiden kaldıraç gibi bir mekanizmayı çekerdi, şimdi ise bir düğmeye basıyor.

Round (Seri, tur): 25 hedeflik bir seri Skeet serisi veya 0.22 kalibrelik tabancanın aldığı bir "kurşun serisi".

Straight (Sıradan): Sıradan gitti, birbirini takip eden 25 hedefi de vurdu.

Traps (Yuvalar): Hedefleri atan makineler.

Zero (Sifır): Iskalamak, "Kaç sıfırın var?"

Kaynak: ‘’ADAM’’ spor seyircisinin el Kitabı’ndan yazılmıştır.